Το Α΄ Δημοτικό σχολείο
Βρίσκεται στα βόρεια της κεντρικής πλατείας και κτίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα (1901-02). Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο κτίρια όμοια που στέγασαν τη Δημοτική Σχολή Αρρένων και Θηλέων επί Δημαρχίας Ιωάννη Ρέλλιου. Η αρχιτεκτονική του συγκροτήματος είναι άξια θαυμασμού και μελέτης, όπως και πολλών άλλων κτιρίων της ίδιας περιόδου στην πόλη του Λαυρίου. Ύστερα από πρόσφατη ανακαίνιση θα στεγάσει το ορυκτολογικό μουσείο Λαυρίου.
Παλιό Δημαρχείο
Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (σήμερα)
Το αξιόλογο αυτό οικοδόμημα, που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία, είναι ένα από τα παλαιότερα του Λαυρίου. Διώροφο κτίριο, εξαίρετο δείγμα της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής του Λαυρίου, παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως ξενοδοχείο με το όνομα «Η Αγγλία», ενώ στη συνέχεια, και για έναν αιώνα περίπου (1894-1987), είχε τη χρήση του Δημαρχείου της πόλης. Σήμερα στο ισόγειο στεγάζεται το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών και στον 1ο όροφο βρίσκονται τα γραφεία της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής (ΕΜΕΛ).
Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου
(πρώην Β΄ Δημοτικό)
Το κτίριο κατασκευάστηκε στα νότια της κεντρικής πλατείας, περίπου το 1885-88 από την «Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων» για να στεγάσει το Σύλλογο των Φιλόμουσων «Ορφέας» (τη Φιλαρμονική δηλαδή της Εταιρείας), καθώς και κάθε καλλιτεχνική εκδήλωση. Είναι ένα πραγματικά ιδιαίτερα προσεγμένο κτίριο για την εποχή του. Κατά τον 20ό αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως Δημοτικό σχολείο και όταν έπαψε η χρήση του, το 1990 περίπου, ανακαινίσθηκε προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως πολιτιστικό κέντρο του Δήμου.
Στο βόρειο τμήμα της πλατείας βλέπουμε τον ανδριάντα του Ι. Β. Σερπιέρι, έργο του γλύπτη Γ. Βρούτου. Ο Ι. Β. Σερπιέρι είναι αυτός που ανακάλυψε στα μέσα του 19ου αιώνα την πλούσια σε μεταλλεύματα γη της Λαυρεωτικής, στην εξόρυξη της οποίας και προχώρησε για συμφέροντα ευρωπαϊκών εταιρειών. Σε αντιπαράθεση, στο νότιο τμήμα της πλατείας υπάρχει η γλυπτική σύνθεση των Μεταλλωρύχων, έργο του γλύπτη Κώστα Βαλσάμη (άνω φωτό)
Η ψαραγορά, όπως είναι γνωστή σήμερα, κατασκευάστηκε το 1885 από την Ελληνική Εταιρεία για να στεγαστούν οι έμποροι της εποχής. Η αγορά διέθετε πλήρη επάρκεια προϊόντων και υπηρεσιών προς εξυπηρέτηση των εταιρειών που εκμεταλλεύονταν τα μεταλλεία, καθώς από αυτήν εφοδιάζονταν τρόφιμα τα πλοία που φόρτωναν τα μεταλλεύματα για το μακρινό ταξίδι τους στην Ευρώπη, την Κωνσταντινούπολη ή όπου αλλού. Το Λαύριο ήταν η πρώτη ηλεκτροδοτημένη πόλη της Ελλάδας, είχε τηλεφωνικές υπηρεσίες, σιδηροδρομική επικοινωνία, ενώ υπήρχαν αρκετά παραρτήματα προξενείων. Όπως είναι φυσικό, η αγορά αποτελεί ένα ιδιαίτερα προσεγμένο οικοδόμημα από αρχιτεκτονική άποψη, συνδυάζοντας μία υψηλή αισθητική με έναν έντονα λειτουργικό χαρακτήρα, αφού στους χώρους της κυκλοφορούσαν πολλοί άνθρωποι. Η αγορά μέχρι και σήμερα είναι ένα από τα πρώτα σημεία που θα επισκεφθεί κάποιος όταν θα έρθει στην πόλη μας.
Ορυκτολογικό Μουσείο
Ερείπια ατμήλατου μεταλλοπλύσιου
Βρίσκεται στα βορειοδυτικά του Λαυρίου, δίπλα στο Γενικό Λύκειο της πόλης, και στεγάζεται στο μόνο σωζόμενο κτίριο (το θυρωρείο) του μεγάλου ατμήλατου μεταλλοπλύσιου στη Νόρια, ενός βιομηχανικού επιτεύγματος του 19ου αιώνα (1873) που κατασκευάστηκε από την Ελληνική Εταιρεία.
Το μέγα ατμήλατο μεταλλοπλύσιο ήταν μοναδικό στη νότια Ευρώπη και ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο· γι' αυτό άξιζε μια επίσκεψη στο Λαύριο μόνο για να θαυμάσει κανείς το επίτευγμα του ανθρώπου στη βιομηχανία.
Όταν σταμάτησε η λειτουργία της ελληνικής εταιρείας, στο κτίριο στεγάστηκε, από το 1936 έως το 1957, η Ανώνυμη Κεραμική Εταιρεία Λαυρίου (ΑΚΕΛ). Το 1970 κατεδαφίστηκε για να κτιστούν τα κτίρια που στεγάζουν το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Το Ορυκτολογικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1986, και το κτίριο που το στεγάζει έχει αρκετά ενδιαφέρουσα ιστορία, γι΄αυτό η παραπάνω αναφορά. Τα ορυκτά τα οποία εκτίθενται εδώ θεωρούνται απερίγραπτης ομορφιάς, ορισμένα μάλιστα είναι μοναδικά στον κόσμο και φέρουν το όνομα εκείνων που τα ανακάλυψαν. Ωστόσο, το Μουσείο δεν παρουσιάζει μόνο ορυκτολογικό ενδιαφέρον· όποιος ενδιαφέρεται για την ιστορία της Ελλάδας και ειδικά την ιστορία της ευρύτερης περιοχής, θα βρει την επίσκεψη στο Μουσείο, το οποίο δεν είναι αξιοποιημένο όσο θα έπρεπε, άκρως επιμορφωτική, καθώς εδώ παρουσιάζονται με τρόπο περιεκτικό όλα όσα διαδραματίστηκαν κατά τους προηγούμενους αιώνες στην ευρύτερη περιοχή γι' αυτά τα μεταλλεία. Άλλωστε, και κατά τον χρυσό αιώνα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας τα μεταλλεύματα που έβγαζαν τα έγκατα της Λαυρεωτικής γης έπαιξαν μείζονα ρόλο στην ανάπτυξη της αθηναϊκής οικονομίας, που οδήγησε με τη σειρά της στην άνθιση των γραμμάτων και των τεχνών.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Βρίσκεται στα ανατολικά του Ορυκτολογικού Μουσείου, απέναντι απ' τα σχολεία. Ξεκίνησε να λειτουργεί στα τέλη της δεκαετίας του '90, ως εκθετήριο ευρημάτων της περιοχής. Σήμερα στο Μουσείο εκτίθενται αξιόλογα αντικείμενα που χρονολογούνται από το 5000 π.Χ. και μεταγενέστερα καθώς, λόγω των μεταλλείων, υπήρχε συνεχής κατοίκηση της ευρύτερης περιοχής. Ωστόσο, δεν είναι λίγα τα ευρήματα που έχουν χαθεί, ιδιαιτέρως κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, μία περίοδο κατά την οποία οι διάφορες μεταλλευτικές εταιρείες προχωρούσαν σε εξορύξεις χωρίς καμία μέριμνα για τη διαφύλαξη των αρχαιοτήτων που υπήρχαν στο υπέδαφος της περιοχής, κάποιες αρχαιότητες είχαν φυλαχθεί στα γραφεία τους & εκτίθενται σήμερα στο μουσείο.
Μουσείου Κεραμικής - ΑΚΕΛ
"Πάνος Βαλσαμάκης"
Θα εγκατασταθεί και θα λειτουργήσει
στο κτήριο του Μεγάλου
Ατµήλατου Μεταλλοπλυσίου
της Εταιρείας
Μεταλλουργείων Λαυρίου,
Υπάρχει ακόμα το Βιοτεχνικό – Βιομηχανικό – Εκπαιδευτικό Μουσείο το οποίο στεγάζετε στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο (πρώην Γαλλική Εταιρεία).
| Αρχαιολογικό Μουσείο | Μ. Μητροπούλου & Περικλέους Λαύριο, | Tηλ.: 22920 22817 |
|---|---|---|
| Ορυκτολογικό Μουσείο
| Λεωφ. Α. Κορδέλα
Περιοχή ΑΚΕΛ . | Tηλ.: 22920 26270 |
Δημαρχείο Λαυρεωτικής
Το πρώτο κτίριο του νεότερου Λαυρίου χτίστηκε το1864 στο λιμάνι, για να στεγάσει τα γραφεία και το σπίτι του Διευθυντή της εταιρείας "Serpieri – Roux Fraissinet C.E.", και αργότερα τα γραφεία της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων. Από το 1987 στο κτίριο αυτό στεγάζεται το Δημαρχείο, που μεταφέρθηκε από την κεντρική πλατεία.
Κτιριακό συγκρότημα (πρώην ΙΚΑ, Τελωνείο, Λιμεναρχείο)
Στο λιμάνι υπάρχουν πολλά αξιόλογα κτίρια όπως του Δημαρχείου της ίδιας περίπου εποχής.
Το κτίριο που στέγαζε το ΙΚΑ έως το1987 περίπου ήταν ιδιοκτησία της Γαλλικής Εταιρείας, χρησιμοποιήθηκε ως οικία των Σερπιέρι και Α. Κορδέλλα. Σήμερα μετά από μια αξιόλογη ανακατασκευή από κάποιο ιδιώτη, στεγάζει γραφεία, καφετέριες. Δίπλα του βρίσκεται το κτίριο που στεγαζότανε το Τελωνείο και το Λιμεναρχείο.
Άγαλμα (μορφή γυναίκας)
Μπροστά από το πρώην Λιμεναρχείο μπορεί κανείς να θαυμάσει ένα σημαντικό νεοελληνικό μνημείο, έργο του γλύπτη Μ. Κάση που αναπαριστά τη Γυναίκα, Μάνα, Αδελφή, Μνηστή των εξόριστων κρατουμένων της Μακρονήσου. Να σημειωθεί εδώ πως το ιστορικό αυτό νησί, με την ιδιαίτερη θέση στη νεότερη ελληνική ιστορία, μπορεί κανείς να το επισκεφτεί με ναυλωμένο σκάφος από το λιμάνι.
Το ρολόϊ
Κτίρια της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων
Βρίσκεται απέναντι από το Δημαρχείο. Σήμερα έχει τη χρήση καφετέριας. Κατασκευάστηκε γύρω στο1870 με 1880 και αποτελούσε την είσοδο (Θυρωρείο) της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων. Ο ρόλος του ρολογιού αναφερόταν στην ακριβή άφιξη και αναχώρηση του προσωπικού, καθώς η οικονομική κατάσταση των εργαζομένων δεν επέτρεπε την αγορά ατομικού ρολογιού.
Καλαμίνα – Καμινάδες και Καπναγωγός
Μέσα στο χώρο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων, νοτιότερα του ρολογιού, βρίσκεται η Καλαμίνα, η κάμινος πύρωσης μεταλλευμάτων, η οποία κατασκευάστηκε την ίδια εποχή με το ρολόι και τα υπόλοιπα κτίρια της Εταιρείας.
Ακριβώς πίσω από την Καλαμίνα υψώνεται ένας λόφος με μια βάση καμινάδας στην κορυφή, όπου καταλήγει ένας αγωγός που απομάκρυνε τον καπνό των φούρνων. Τον κατασκεύασε η Εταιρεία για να μεταφέρει τις επικίνδυνες απ' το αρσενικό αναθυμιάσεις εκτός πόλης. Ωστόσο, όταν είχε νοτιά η πόλη πνιγόταν στο αρσενικό. Σήμερα σώζεται ο αγωγός και οι βάσεις των καμινάδων, καθώς οι Γερμανοί κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο κατεδάφισαν τις δύο καπνοδόχους, γιατί αποτελούσε σημείο αναφοράς για τα αγγλικά αεροπλάνα.
Γαλλική Σκάλα
Στα ανατολικά του λιμανιού στέκει ακόμα
η σιδερένια σκάλα φόρτωσης μεταλλευμάτων, για τη μεταφορά τους σε χώρες της Ευρώπης. Πίσω της υπάρχουν τα ερείπια των αποθηκών της Εταιρείας. Η σκάλα κατασκευάστηκε
το 1888 για να διευκολυνθεί η φόρτωση
του μεταλλεύματος στα πλοία. Παρόμοιες μισογκρεμισμένες σκάλες υπάρχουν σ' όλη την ευρύτερη περιοχή της Λαυρεωτικής.
Το Μηχανουργείο
Κοντά στο Λιμάνι βρίσκεται το κτίριο του Μηχανουργείου της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων, στο οποίο επισκευάζονταν οι ατμομηχανές του σιδηροδρόμου και των καμίνων. Στο Μηχανουργείο υπήρχε επιπλέον δυνατότητα δημιουργίας μηχανολογικών κατασκευών.
Ένα μέρος του βιομηχανικού συγκροτήματος αναστηλώθηκε από το Δήμο Λαυρίου και χρησιμοποιείται ως χώρος συνεδρίων, εκθεσιακός, εκδηλώσεων ή χώρος διάφορων καλλιτεχνικών δρωμένων. Φυσικά κι αυτό όπως και τα προηγούμενα κτίρια έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία και χρειάζονται κρατική μέριμνα.
Στα βορειοανατολικά του λιμανιού βρίσκονται τα κτίρια του Αττικού Σιδηροδρόμου: Ο ξενώνας των σιδηροδρομικών υπαλλήλων, το κτίριο στην μέση του λιμανιού, σήμερα χρησιμοποιείται ως ουζερί. Ο σταθμός του Σιδηροδρόμου, που σήμερα στεγάζει τα γραφεία του Συλλόγου Κρητών. Η καφετέρια απέναντι από το σταθμό, στο Ηρώον, ήταν το καφενείο του Σιδηροδρομικού σταθμού. Το κατεδαφισμένο σήμερα αμαξοστάσιο-ρεμίζα, στο παρκάκι δίπλα στο χώρο που πραγματοποιείται η λαϊκή αγορά, έχει δώσει πλέον τη θέση του σε ένα μικρό θεατράκι όπου τελούνται καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.
Στην είσοδο της πόλης συναντούμε την πρώτη συνοικία, τον Κυπριανό, που δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα για να στεγαστούν οι εργαζόμενοι της Γαλλικής Εταιρείας δίπλα στο χώρο εργασίας τους. Πρόκειται για το πρώτο συγκρότημα κατοικιών της πόλης. Η περιοχή έχει κριθεί διατηρητέα και συνιστά μοναδικό δείγμα αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο. Αξιόλογο επίσης είναι το πάρκο Φοινικόδασος, που δημιουργήθηκε από τη Γαλλική Εταιρεία την ίδια χρονική περίοδο.
Γαλλική Εταιρεία (πρώην)
Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου
Σήμερα ανήκει στο ΕΜΠ που, έχοντας αναπαλαιώσει αρκετά κτίρια με ιδιαίτερη ευαισθησία, τα παρέδωσε προς χρήση σε διάφορες εταιρείες. Στόχος του ΕΜΠ είναι η αναπαλαίωση όσο το δυνατό περισσότερων κτιρίων (σε πλήρη λειτουργία), ώστε να παρέχεται στον επισκέπτη μια πλήρης εικόνα της βιομηχανίας του 19ου αιώνα. Ιστορικά, τη χρήση των κτιρίων ξεκίνησε η εταιρεία Illarion Roux et Compagnie το 1863, και στη συνέχεια ακολούθησε η Εταιρεία των Μεταλλευμάτων Λαυρίου (Ελληνική Εταιρεία) και η ΓΕΜΛ (Γαλλική Εταιρεία Μεταλλευμάτων Λαυρίου) για 116 χρόνια περίπου, έως το 1989. Το 1992 παραχωρήθηκε στο ΕΜΠ για έρευνα- εκπαίδευση, και αποτελεί το μοναδικό στη Ελλάδα Πάρκο & Μουσείο τεχνολογίας της εποχής του 19ου αιώνα. άξιο επίσκεψης –έρευνας για όσους θέλουν να μάθουν από την ιστορία
Οι εκκλησίες της ευρύτερης περιοχής παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Η Μητρόπολη, αφιερωμένη στην Αγία Παρασκευή, χτίστηκε περίπου το 1880, είναι τρίκλιτη βασιλική και βρίσκεται στα ανατολικά της πόλης.
Ο ναός του Αγίου Ανδρέα, στα δυτικά της πόλης, ξεκίνησε να χτίζεται το 1865 περίπου, με την ίδρυση της πόλης, για να ολοκληρωθεί το 1910. Η εκκλησία είναι βασιλική με τρούλο και το καμπαναριό της παρουσιάζει ενδιαφέρον σε θέμα ακουστικής .
Ο ναός της Ευαγγελίστριας, είναι κατασκευής των αρχών του 20ού αιώνα, είναι σταυροειδής με οκταγωνικό τρούλο και βρίσκεται στα βόρεια της πόλης, στην ομώνυμη περιοχή.
Ο ναός της Αγίας Βαρβάρας (Καθολικός) ανεγέρθηκε το 1881 από τη Γαλλική Εταιρεία για τους Καθολικούς εργαζομένους της, βρίσκεται στα βόρεια της πόλης, δίπλα στο εργοστάσιο της Γαλλικής Εταιρείας.
Email:
agoramas( @) entypo-lavrio.gr